Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Gò Tháp là lễ hội lớn nhất của người dân vùng Đồng Tháp Mười. Lễ hội diễn ra vào rằm tháng 3 âm lịch và là lễ hội mang đậm nét văn hóa dân gian vùng Nam bộ, gắn liền với tín ngưỡng thờ Bà Chúa Xứ của người Việt ở vùng Đồng Tháp Mười trong quá trình khai khẩn vùng Nam bộ.
Khu di tích Gò Tháp là một ốc đảo nổi lên giữa mênh mông vùng Đồng Tháp Mười, được xem là nơi hội tụ của nhiều giá trị to lớn về văn hóa, lịch sử, khảo cổ và tâm linh.
Năm 2012 khu di tích được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt về loại hình di tích khảo cổ và kiến trúc nghệ thuật.
Nguồn gốc lễ hội Bà Chúa Xứ Gò Tháp
Tương truyền bà Chúa Xứ (Chúa xứ Thánh mẫu) là thần chủ quản một địa phương nhỏ làm nghề trồng lúa. Vị nữ thần này truy nguyên có nguồn gốc từ Pô-Nagar, tức bà mẹ xứ sở của dân tộc Chăm, mà nguồn gốc xa hơn là nữ thần Uma của đạo Bà La Môn ở Ấn Độ, người Việt gọi là Ngung Mang nương hay thần tiền chủ, thường được tôn thờ ở những vùng đất mới khai hoang.
Bà Chúa Xứ là hiện sinh của vị Mẫu thần, biểu hiện to lớn về khát vọng tìm kiếm sự che chở, bảo bọc cho cuộc sống bình yên của người dân địa phương. Từ ý nghĩa đó, tại Khu di tích Gò Tháp, Miếu thờ Bà Chúa Xứ được người dân xây dựng từ những ngày đầu khai hoang lập ấp.
Hàng năm, Ban hội hương Gò Tháp lấy ngày rằm tháng 3 âm lịch là ngày Vía Bà Chúa Xứ. Dần dần, ngày Vía Bà Chúa Xứ ở Khu di tích Gò Tháp trở thành ngày lễ hội truyền thống quan trọng của địa phương.
Thời gian, địa điểm diễn ra lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Gò Tháp
- Thời gian: Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Gò Tháp diễn ra ngày 14-16/3 Âm lịch hàng năm. Năm 2024, lễ hội diễn ra ngày 22/4-24/4/2024 dương lịch.
- Địa điểm: Khu di tích Gò Tháp, ấp 1, xã Tân Kiều, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp
Những hoạt động của lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Gò Tháp
Lễ hội bao gồm hai phần chính là phần lễ và phần hội.
- Phần lễ: Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ ở Gò Tháp có phần nghi thức cúng lễ như các lễ Vía Bà Chúa Xứ ở Nam bộ. Ngoài phần lễ cúng chính là cúng Bà Chúa Xứ vào đêm ngày 15, rạng sáng ngày 16 tháng 3 âm lịch thì Ban Hội Hương Gò Tháp còn cử hành một số lễ khác như: Lễ tắm Bà, Lễ cầu an cúng Thần nông, Lễ thỉnh sanh. Mỗi lễ cúng đều có nội dung và nghi thức hành lễ khác nhau, nhưng cái chung nhất là đều có bài văn tế do người Chánh tế đọc. Kèm theo là các nghi thức lễ phụ khác như: học trò lễ dâng trà, dâng rượu, dâng hương và dàn nhạc lễ.
- Phần hội: Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ mang đậm nét văn hóa dân gian với những tiết mục múa hát, trò chơi dân gian, các hoạt động văn hóa – nghệ thuật, ẩm thực, đờn ca tài tử, múa bóng rỗi, trưng bày triển lãm về di sản văn hóa, thiên nhiên, con người tỉnh Đồng Tháp,…Bên cạnh đó, lễ hội Gò Tháp cũng tổ chức các hoạt động thể thao thú vị như thi đấu Cờ tướng; hội thi biểu diễn các bài thể dục dưỡng sinh; Hội thi thể thao: đẩy gậy, nhảy bao bố, kéo co… và các trò chơi dân gian….
