Nguồn gốc Hội Gióng Phù Đổng
Hội Gióng gắn với truyền thuyết về một cậu bé được mẹ sinh ra một cách kỳ lạ ở làng Phù Đổng. Khôi ngô, tuấn tú nhưng lên 3 mà vẫn chưa biết nói, biết cười, suốt ngày cậu chỉ nằm trong thúng treo trên gióng tre, vì thế được đặt tên là Gióng.
Khu di tích Quốc gia đặc biệt Đền Phù Đổng, xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội
Vậy mà khi nghe thấy lời kêu gọi của nhà Vua tìm người tài giỏi đánh giặc ngoại xâm, Gióng bỗng lớn nhanh như thổi, rồi xung phong ra trận cứu nước, cứu dân. Sau khi dẹp tan quân giặc, ngài về núi Sóc rồi cưỡi ngựa bay lên trời.
Từ đó, ngài Gióng được thiêng hóa thành một vị Thánh bất tử bảo hộ mùa màng, hòa bình cho đất nước, thịnh vượng cho muôn dân. Để tưởng nhớ công ơn của ngài, người dân lập đền, thờ phụng và mở hội hằng năm với tên gọi là Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc.
Đây là một trong những lễ hội lớn nhất vùng châu thổ Bắc Bộ, tổ chức theo một nghi thức được quy định chặt chẽ, chuẩn bị hết sức công phu, với sự tham gia đông đảo của dân làng quanh khu vực hai đền.
Lễ hội Gióng Phù Đổng được bắt đầu tổ chức từ khoảng thế kỷ XI, vào đời Vua Lý Thái Tổ. Thời nhà Lý (1009-1225) từng rất coi trọng di tích và lễ hội Gióng. Vua Lý Công Uẩn đã cho xây đền thờ Phủ Đổng Thiên Vương, tổ chức lại Hội Gióng với một quy mô lớn.
Đến thời Lê (thế kỷ XV-XVI), hội Gióng đã nổi tiếng và được triều đình cử quan đại thần về chủ tế đức Thánh Gióng. Tiếp nối truyền thống, các vương triều sau cũng như vậy. Hội Thánh Gióng là lễ hội mà cộng đồng có vai trò to lớn trong việc bảo tồn và phát triển cả ngàn năm qua.
UNESCO công nhận Hội Gióng Phù Đổng là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào tháng 11 năm 2010.
Lễ hội Gióng Phù Đổng diễn ra như thế nào?
-
Địa điểm tổ chức: Khu di tích Quốc gia đặc biệt Đền Phù Đổng, xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội và một số địa điểm liên quan
-
Thời gian diễn ra: mùng 7-9/4 âm lịch hàng năm. Năm 2024, Lễ hội Gióng Phù đổng diễn ra vào ngày 14-16/5/2024 dương lịch.
Phần lễ: Lễ tế Thánh tại Đền Thượng, ngoại đàn tại sân Đền Thượng, Lễ dâng hương, Rước khám đường, Lễ rước cỗ, Hội trận truyền thống tại Soi Bia..
Phần hội: nhiều hoạt động văn hoá - thể thao đa dạng như Lễ hội Hoa giấy Phù Đổng; Hội thi “Tiếng hót chim Chào mào”; Cúp bóng chuyền, cầu lông; Giải vật dân tộc; Văn nghệ quần chúng chào mừng; Biểu diễn các loại hình nghệ thuật truyền thống quan họ, hát chèo, hát tuồng…
Để biểu đạt những ý tưởng và triết lý dân gian hội Gióng như là một kịch trường dân gian rộng lớn với hàng trăm vai diễn tiến hành theo một kịch bản đã được chuẩn hoá. Hội Gióng Phù Đổng có dàn vai diễn hết sức phong phú cũng như các đạo cụ, y phục, mỗi một vai diễn đều chứa đựng những ý nghĩa hết sức sâu sắc. Đó là các ông “Hiệu“, hệ thống tướng lĩnh của Ông Gióng: “Phù Giá“,đội quân chính quy ; các “Cô Tướng“, tượng trưng các đạo quân xâm lược; Phường “Ải Lao“, trong đó có “Ông Hổ“,đội quân tổng hợp; “Làng áo đỏ“, đội quân trinh sát nhỏ tuổi; “Làng áo đen“,đội dân binh ....
