Lễ Vu Lan là ngày gì?
Lễ Vu lan là ngày lễ quan trọng trong Phật giáo và phong tục Việt với ý nghĩa tri ân, tưởng nhớ và bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên và các đấng sinh thành.
Theo truyền thống, Lễ Vu Lan báo hiếu sẽ diễn ra vào ngày rằm tháng 7 Âm lịch hằng năm, trùng với ngày Xá tội vong nhân của phong tục Á Đông. Tính theo Dương lịch thì lễ Vu Lan 2025 sẽ diễn ra vào ngày 06/09/2025 (15/7 Âm lịch).
Nguồn gốc lễ Vu Lan
Nguồn gốc của lễ Vu Lan báo hiếu xuất phát từ sự tích về Đại đức Mục Kiền Liên cứu mẹ thoát khỏi kiếp ngạ quỷ.
Kinh Vu Lan chép rằng, bà Thanh Đề (mẹ của Mục Kiền Liên) là một người sống rất xa hoa, tham lam, độc ác và không tin vào Tam Bảo. Thường ngày, bà nấu rất nhiều thức ăn và làm vương vãi khắp nơi trên mặt đất.
Trong khi đó, Mục Kiền Liên - con trai của bà có tính tình hiền lành, chịu khó, trái ngược hoàn toàn với mẹ. Mục Kiền Liên luôn nhặt lại những hạt cơm của mẹ làm rơi xuống, rửa sạch và ăn chúng. Vì vậy, tất cả mọi người xung quanh và quen biết đều rất yêu mến, khen ngợi hết lời.
Sau khi bà Thanh Đề qua đời, Mục Kiền Liên xin xuất gia và trở thành đệ tử của Đức Phật. Qua tu luyện thành công, Mục Kiền Liên biết nhiều phép thần thông đến mức có thể dùng mắt thần nhìn khắp trời đất. Ngài thấy mẹ mình là bà Thanh Đề đang phải chịu kiếp ngạ quỷ nơi địa ngục vì nhiều nghiệp ác đã gây ra lúc sinh thời.
Với lòng hiếu thảo, ông đã mang cơm đến cho mẹ nhằm mong bà vơi đi cảnh đói khát. Tuy nhiên, vì phải trả giá cho những nghiệp ác của mình, thức ăn khi vừa đưa lên miệng bà thì bất ngờ biến thành lửa đỏ.
Thấy vậy, Mục Kiền Liên quay về tìm Đức Phật để hỏi cách cứu mẹ. Đức Phật dạy rằng, dù Mục Kiền Liên thần thông quảng đại đến đâu cũng không đủ sức cứu được mẹ, chỉ có cách nhờ hợp lực của chư tăng khắp mười phương mới mong việc giải cứu thành công.
Rằm tháng 7 là ngày thích hợp để cung thỉnh chư tăng, hãy sắm sửa lễ cúng vào ngày đó.
Tuân theo lời dạy của Đức Phật, Mục Kiền Liên đã giải thoát được mẹ mình khỏi kiếp ngạ quỷ. Theo kinh Vu-Lan-bồn, Đức Phật cũng dạy rằng: “Chúng sinh muốn báo hiếu đối với cha mẹ cũng nên tuân theo cách làm này”. Từ đó, ngày lễ Vu Lan đã ra đời và tồn tại cho đến ngày nay.
Từ câu chuyện đáng kính về Bồ tát Mục Kiền Liên cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ, lễ Vu Lan đã trở thành dịp để tưởng nhớ công ơn và thể hiện lòng hiếu thảo đối với cha mẹ và tổ tiên trong kiếp này và các kiếp trước.
Người Việt xem trọng đạo hiếu, do đó lễ Vu Lan nhanh chóng trở thành ngày lễ lớn. Trong mùa Vu Lan các Phật tử thường cầu siêu cho những người đã qua đời, đồng thời hướng thiện, tích đức, cầu mong đấng sinh thành được gia tăng phúc, thọ và giải trừ những nghiệp chướng…
Ngoài ý nghĩa tôn giáo, lễ Vu Lan còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, nhắc nhở mỗi người về cội nguồn dân tộc, truyền thống hiếu đạo, tôn kính tổ tiên.
Các nghi lễ ngày Vu Lan báo hiếu
Chuẩn bị mâm lễ cúng Tổ tiên: Chuẩn bị một mâm cơm cúng ông bà, tổ tiên là một trong những truyền thống cổ truyền của dân tộc Việt Nam ta trong dịp Lễ Vu Lan báo hiếu. Tùy theo truyền thống của các gia đình mà bạn có thể chọn cúng món chay hoặc món mặn.
Cúng chúng sinh: Lễ Vu Lan trùng hợp với ngày Rằm tháng 7 Xá tội vong nhân theo phong tục Á Đông. Theo tín ngưỡng dân gian, đây là ngày mở cửa ngục, ân xá cho vong nhân nên có lễ cúng Cô Hồn cho các vong linh không nhà cửa, không nơi nương tựa, không có thân nhân trên dương thế; đây cũng là ngày mọi tù nhân ở Địa ngục có cơ hội được xá tội, thoát sanh. Vì thế, ngoài mâm cúng ông bà, tổ tiên trong nhà thì vào lễ Vu Lan mọi người còn cúng thêm mâm ngoài trời gọi là cúng chúng sinh dành cho những cô hồn, ma đói không nơi nương tựa.
Nghi lễ “Bông hồng cài áo” : Vào ngày lễ Vu Lan, người ta sẽ cài lên ngực một bông hoa hồng để bày tỏ lòng thành với cha mẹ tổ tiên. Trong ngày này ai còn mẹ thì được cài bông hoa đỏ, ai mất mẹ thì cài hoa trắng. Bông hồng được coi là biểu tượng của tình yêu, sự cao quý, do đó, khi cài bông hồng lên ngực áo chính là tình cảm đẹp nhất, chữ Hiếu mà con cái gửi đến đấng sinh thành.
Thả đèn hoa đăng: Thả đèn hoa đăng đã trở thành nghi thức truyền thống trong ngày Vu Lan báo hiếu với ý nghĩa cầu siêu cho những người đã khuất. Mỗi ngọn đèn hoa đăng đều được thiết kế tỉ mỉ với ngọn nến được thắp sáng trước khi thả xuống sông, kèm theo những ý niệm tốt lành và lời nguyện cầu an lạc.
Trong dịp lễ Vu lan, phật tử thường cầu siêu cho người đã khuất, làm điều thiện lành, làm phúc bố thí, phóng sinh để tích phước cầu an, cầu mong cho cha mẹ được tăng phúc tăng thọ, hóa giải nghiệp chướng...
