Tết nguyên tiêu là gì?
Tết Nguyên Tiêu hay còn gọi là rằm tháng giêng mang ý nghĩa là đêm rằm đầu tiên của năm mới. “Nguyên” có nghĩa là thứ nhất, đầu tiên còn “Tiêu” là đêm. Đây là ngày lễ quan trọng với người theo Phật giáo kéo dài từ ngày 14 - 15 tháng Giêng âm lịch.
Theo quan niệm của người Việt thì “đầu xuôi đuôi lọt”, nên ngày rằm đầu tiên trong năm là thời điểm thích hợp nhất để cầu nguyện an lành cho cả năm, nên thu hút sự tham gia đông đảo của giới Phật tử và toàn thể dân chúng.
Năm 2025, Tết Nguyên Tiêu hay Rằm tháng Giêng sẽ diễn ra vào Thứ Tư (ngày 12/2/2025).
Nguồn gốc của tết nguyên tiêu
Nguồn gốc của tết nguyên tiêu, dân gian có nhiều giải thích. Có truyền thuyết cho rằng, tết nguyên tiêu bắt nguồn từ việc đồng áng trong dân gian.
Sau ngày Rằm tháng Giêng hàng năm, công việc cày bừa của vụ chiêm sẽ bắt đầu. Bà con nông dân ở các nơi đều khẩn trương chuẩn bị cho công việc đồng áng. Trước khi xuống đồng, họ làm lễ để tỏ lòng nhớ ơn tổ tiên, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Cũng có nhiều tài liệu cho thấy tết nguyên tiêu bắt nguồn từ thời Tây Hán, Trung Quốc với nhiều sự tích khác nhau. Sự tích phổ biến nhất bắt đầu từ việc các cung nữ mỗi khi xuân đến lại nhớ nhà nhưng cung vua lại canh gác nghiêm ngặt nên không thể ra được. Lúc này, Đông Phương Sóc - viên sủng thần của Hán Vũ Đế đã cảm động trước tấm lòng của cung nữ và giúp cô. Ông tung tin thành Trường An sẽ bị Hỏa thần thiêu rụi khiến nhiều người dân lo sợ, sau đó đưa ra hiến kế với nhà vua rằng vào ngày rằm tháng giêng này vua cùng người nhà nên lánh nạn ngoài cung trong ngày đó sẽ cho sẽ cho người treo đèn lồng đầy sân giả cảnh lửa cháy để lừa Hỏa thần.
Kế sách trên đã được nhà vua đồng ý. Từ đó trở đi, cứ vào ngày 15 tháng Giêng, cả nước sẽ treo đèn lồng và cung nữ được đoàn tụ cùng người nhà. Tết Nguyên Tiêu này dần được lan rộng và lưu truyền qua nhiều thời kỳ và ảnh đến các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.
Tết nguyên tiêu nên làm gì?
Người xưa thường nói “đi lễ quanh năm không bằng ngày rằm tháng giêng” nhằm chỉ sự quan trọng của ngày này.
Trong ngày tết nguyên tiêu, nhiều gia đình thường lên chùa cầu an, cúng sao giải hạn cầu mong một năm mới an lành, may mắn. Khi đi lễ chùa ngàyrằm tháng giêng, mọi người nên ăn mặc nghiêm trang, kín đáo và thành tâm cầu khấn.
Người ta thường phóng sinh cá, chim, lươn, trạch, ốc… Nên chọn những nơi vắng vẻ, không có người săn bắt để đảm bảo những con vật này có thể sinh sống được khi bạn phóng sinh.
Vào ngày này các gia đình cũng chuẩn bị mâm cúng gia tiên một cách chu đáo. Tùy vào điều kiện kinh tế và phong tục tập quán mà mỗi vùng miền sẽ có cách thể hiện mâm cỗ khác nhau. Tuy nhiên, dù ít hay nhiều thì đều chung mục đích tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên của mình.
Nhiều nơi còn tổ chức hoạt động thả đèn hoa đăng để cầu may mắn, an nhiên và thành công trong suốt một năm tới cho bản thân và gia đình.
